Adıyaman’da, mücbir sebebin uzatılmasına dair Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlarının bölgesel toplantısında bu mesele gündeme geldi durup dururken.
İsmini bilmediğim bir arkadaşımız, bu meselede ihaleye fesat karıştıranlara, emeksiz, zamansız ve masrafsız para kazananlara lanet okurken, artık ihale yaşantısının cılkı çıktığını söyledi. O konuştukça herkes ‘haklısın’ dedi, onay verdi.
Bize de bu meselede üç beş kelime yorum yapmak düştü.
*
İhalenin yaşandığı her ilde, ilçede ve kurumda yaşanmadı değil. Salonda bir ihale vardır, 4-5 kişi katılır, fiyatlar verilirken kaşlar oynar, gözler fıldır fıldır döner, mimikler devreye girer, kimileri fiyat artırmadan çekilir, nihayetinde ihale kalması gerekende, kararlaştırılan isimde-firmada kalır.
Her şey önden ayarlanmış planlanmış, programlanmıştır.
İhale komisyonu da ayrıca görülür mü, o da bu çarkın bir parçası olarak aslan payından kendine bir pay alır mı, vebali ve babalı boynuna!
Lakin bunlar bilinmeyen, duyulmayan şeyler, gerçekler değil. İhalenin olduğu her ortamda, ihale konusu, şartları ve fiyatı ne olursa olsun, fırıldaklara döner, parası olan, dayısı olan, güçlü olan malı götürür!
Özellikle büyük ihaleler Ankara’da yapılır, ihaleyi kimin aldığını kimse bilmez, alan da kazanır, veren de… Sistemin çarkı böyle döner çünkü!
*
Aradaki ufak tefek firmalar da, ki bu onların mesleği haline geldi, çekilirler, komisyonlarını alırlar, alan razı, satan razı misali, herkes kazanır ucundan kenarından.
Peki, ihaleyi alan ne yapar! İşte asıl dert, asıl sıkıntı, asıl komedi o zaman başlar. İhaleyi 10 liraya alan, tutan başkasına, yani bir taşeron firmaya 5 liraya verir, terlemeden, zaman kaybetmeden, adam çalıştırmadan, araç kullanmadan 5 lirayı cebine atarken, ihaleyi 5 liraya alan da 3’üncü, 4’üncü, 5’inci taşerona devreder, kenara, aradan çekilir, yani işi yapacak olan firmaya da suyun suyu kalır.
O da az parayla malzemeden çalar, işin ehli olmayan adamları çalıştırır, yapılan hadi diyelim bir konut ise, sert bir rüzgârda yerlere serilir. İnşat kalitesi sıfır. Kontrol mekanizması zaten işlemez bu dönemlerde. Çünkü herkes birbiriyle ortaktır.
*
Menfaat ortak olunca, rüşvetin, (belgesi de yok nasıl olsa!) ihaleye fesat karıştırmanın, adam kayırmanın, aldatmanın, kandırmanın partisi, dini, imanı, rengi ve ırkı da kimseyi ilgilendirmiyor.
Ha, kimseye de hesap sorulmaz, yapanın yanına kar kalır. Allah muhafaza bir depremde, afet anında yıkılırsa, çökerse de içinde ölenler için ‘kader’ denir, çıkılır işin içinden.
Sistem böyle, çünkü icat eden düzeni böyle kurmuş!