Ha, bana sorarsanız, aykırı düşünen biri olarak, bir toplumu toplum yapan değerlerin, asıl onun ortak ve tartışılmaz vicdani ölçüleridir derim.
Ve bence bir toplum için en tehlikeli şey de, bu ölçülerin çürümesi, kokuşmaya başlamasıdır. Tuz ve et misali.
Lakin çaresiz insanoğlu. Tehlikeli bir durum var, bu ölçüleri ezip geç enleri reddedecek bir reflekse sahip olmadığımız için, bize vicdan yerine cüzdanla uğraşmayı öneriyor büyüklerimiz. Onlar her şeyi daha iyi bilirler ya!
*
Vicdanını kaybeden toplum, adaleti bilmez, sağduyudan haberi olmaz, doğruluk-dürüstlük kavramından uzak durur, hak-hukuk tanımaz, hizmet ve dürüstlük kerametini kendinden menkul bilir, eleştirilince, açıkları ve foyaları meydana çıkınca da, tutar başkalarına çamur atar. Meseleyi başından def etmenin, eleştirenleri susturmanın bir başka yoludur. Çamur atmak, iftirada bulunmak. Bu arada, kendi kıçındaki pisliği görmez, tutar başkasının gözündeki çapağa takılır, söz eder.
*
Çürüme her geçen gün büyüyor. Siyasette, ticarette, sosyal yaşamda çürüme, pörsüme, irtifa kaybetme dalga dalga yayılırken, özellikle geleceğimiz dediğimiz gençlik bir bilinmez denizlere yelken açmış vaziyette. Yüzme de bilmeden… Uyuşturucu kullanım yaşı 11’lere inmiş, serserilik, psikopatlık, külhanbeylik, dangalaklık koşar adımlarla menzile ilerlerken, bizi yönettiğini sananlar bu çürümenin, bu çaresizliğin senaryosunu yazıyorlar! Utanmadan, sıkılmadan!
Vicdanı olmayanın vefası da olmaz, adaleti tesis edemediği gibi, vicdansız adamdan herşeyi beklemek de mübah sayılıyor artık. Namusu da olmaz vicdansız insanın. Onun için namus kavramı, bankadaki şişkin hesabı, cebindeki paralarıdır.
*
Din ve inanç istismarına sığınarak, toplumdaki yazılı olmayan yasaları çiğneyerek çürümenin dozunu ve hızını artıranlar, acaba öbür tarafta nasıl hesap verecekler! Toplum çürümüşse, pörsümüşse, değerlerini yitirmiş ise, ortak değerler etrafındaki birlik de kaybolur.
Ortak vicdanlarını ve değerlerini kaybeden toplumlar, toplum olma özelliğini de yitirmeye meyillidir. Vicdanını kaybeden toplumlar, eninde-sonunda eriyip gitmeye mahkumdur. Maneviyat dediğimiz olgu var ya, maddiyatın gerisine düştüyse, vay halimize, vay!